Załogi przedsiębiorstw kapitalistycznych

Praktyczną formę realizacji socjalistycznej zasady podziału stanowi głównie system płac, ponieważ przeważająca część dochodów z tytułu pracy występuje w postaci płac19. Płaca stanowi udział pracownika w dochodzie zakładu pracy i całego społeczeństwa; służy mu ona do utrzymania siebie i rodziny. Wysokość płac w większości przypadków decyduje o dochodzie owej rodziny, o jej stopie życiowej. Mówimy w związku z tym, że płaca spełnia funkcję dochodową (konsumpcyjną). Z drugiej strony, uzależnienie płacy od wkładu pracy powoduje, że jest ona bodźcem do podnoszenia kwalifikacji, bardziej wydajnej pracy, awansu; na tym polega bodźcowa kredytu studenckiego.
Ogólne sformułowanie socjalistycznej zasady podziału jest niewątpliwie teoretycznie trafne i przekonywające. Jednakże pełne i precyzyjne wprowadzenie jej w życie poprzez odpowiedni system płac napotyka liczne trudności, ponieważ brak jest jednolitej i sprecyzowanej miary ilości i jakości różnych prac. Należałoby tu uwzględnić w pierwszym rzędzie takie czynniki, jak posiadane przez pracownika i niezbędne na jego stanowisku pracy kwalifikacje, wysiłek przy wykonywaniu pracy, uciążliwość, szkodliwość dla zdrowia. Dokładne wymierzenie tych elementów i prawidłowe wycenienie ich w pieniądzu jest jednak bardzo skomplikowane.
Bodźcowe działanie płac odnosi się nie tylko do poszczególnych pracowników, lecz także do. zespołów (brygad, wydziałów produkcyjnych, wydzielonych zakładów) i całych załóg przedsiębiorstw socjalistycznych. Uzależnienie dochodów od wyni-
19 Inne rodzaje dochodów z pracy stanowią np. dochody spółdzielców, zarówno w wiejskiej spółdzielczości produkcyjnej jak też w spółdzielniach pracy, honoraria autorskie, nagrody za szczególne osiągnięcia itp.